Hmet tu

Monday, February 22, 2016

Dr. R. Ni Khuai M.B.B.S.


Ram le miphun iit ai daihtu ngelngo Wanna Kyawhtin Dr. R. Ni Khuai M.B.B.S. (Luck) F.R.C.S. (Edin) khiah saklam
lairam Falam peng nisuakhnak lam lungrawn Lumte khua ah September 19, 1919 ah suak ii. Amah khiah Wanna Kyawhtin
Major Kap Cong M.B.E., B.G.M. le Nu Lang Hngel te ai fapa upa ber ii. A suahpui unaute pawl khiah Nu Phun Thluai (thi zo),
Nu Sia Bawi (thi zo), Pa R. Sun Khar B.A.B.L., W.S.W. Additional Director (pension) Social Welfare Department Yangon, Pa
Lian Kiim B.A.B.L., Session Judge, Tavoy (thi zo) le Nu Sun Tial (pension) S.P.S. Sayamah te ii.
1925 kum pan in phun li tian S.P.S. Congkua tlawng ah kai ii. Ciata in phun 5 in phun 8 tian Falam State Middle



School ah kai ii. Phun 8 le phun 9 khiah Sagaing High School ah kai ii. Phun 10 tu Yagon St. John ah kai le 1937 ah phun 10 ong ii. ISC (OYPM) khiah Yangoon State College ah 1938-1940 kum ah ben ii. Second M.B.B.S. (Junior Class) khian Yagon
Medical College in 1940-1941 kum ah ong le a cak lo man in kum khat cawl om lawk ii. A suakhnak hmun Lumte (Sukhmun)
khua ah tlung le Sitama Pa Khua Zal in tuamhlawm le cak sal ii. Leilung vum ral pui vai hnihhnak lai tak imanin tlawng veksen
pit sek ii le fim zir hnak peh thil lo in om ii.


1943 kum ah Falam vuanthok zung ah naaper sioh napui le India ram ah fimthiamhnak zir peh zom tuh in thu um le
man in July hla 1943 kum ah Tedim, Tonzang, Cikha, Imphal, Calcutta lam in Lucknow ah feh ii. University of Lucknow ah
sibawi zir peh ii. December 20, 1949 kum ah M.B.B.S. Degree ngah ii. Laimi hmuahhmuah lak ah a hmasa ber M.B.B.S. ngahtu sibawi ii. Kawlram ah tlung sal le Yangon General Hospital ah sizung uktu in acozah naaper thok ii. 1951 kum ah leivum ai
Surgery zir hnak tlawng sangber England Edinburge University ah surgery specialist zir le 1955 kum F.R.C.S. Degree khiah ‘A’
class rori in lo ong ben awng ii. Lai mi lak a hmasa ber sibawi a ii hlai ah Laimi lak ah F.R.C.S. Degree ngah tu ii le Kawlram
songah khai a pahnih hnak F.R.C.S. ngahtu ii.
1956 kum ah a pa Wanna Kyawhtin Major Kap Cong in Kawlram Vuankyi Chuk hnen ah Dr. R. Ni Khuai khiah
Lairam ah naper tuh in ngen ii. Nuncakhnak lam Vuankyi zung in amah Dr. R. Ni Khuai ai lungput le ruat daan vai thum tian
zawt ii. Kaimah in khai I pa ai ning ngen hnak bangin I miphun umhmun Lairam ah pumpe in naaper tuh ruat cia ing tiin a vai
thum pah in sawn ii.
Ciamanin Yagon ah ti le nga bang leng in, inn le lo pha thawn nuam ngai in um thil thai mi thupui pakhat inapui le miphun iithnak man in, rimsu harsa hnak ril in 1957 kum ah Civil Surgeon sibawi pui per tuh in acozah te in Falam sizung ah
kuat ii. Falam sizung ah naaper a pan ve le operation thilri a um sun neu thawn mi ur te operation bawn, pha ngai in operation a
phunphun bawn ii. Iithnak le ninghiohnak thawn mi ur te pha ngai in tuamhlawm man in hmun hla puipui in khai mi ur te tampui
kawi lianglo vek man in sizung ah mi ur te thual nawn lo ii. Operation thilri pawl a vum lam upa te hnen ah ngen de le a hmang
thiam thai tu sibawi ii man in a ngenhnak bang in lo pe vek de ii. Ciamanin sizung ah operation thilri a cateng khim in nai ii.
Sizung ah mi ur te thual nawn lo man in sizung mi ur khuahluan (ihkhun) karh sak tuh in vum lam thunaitu hnen ah ngen le 1963
kum ah Falam sizung khiah khuahluan (ihkhun) 100 pe ii. Khuahlun 100 hrangah mi ur umhmun tuh ah inn Ward 5 (5 blocks) ai sa tuh in nuncakhnak lam in lungkhim pui hnak um zo napui le cia lai teng ai Lairam uktu zung lam in Lairam ah sizung pakhat
hmun lek ah mi ur inn pa 5 sa tuh in kul lai lo ii, kul le khaw a kul fang in ning ngen leh sal nga ing tiin ti man in mi ur umhmun
inn khiah Wards 3 ian in sa ii.
Sizung khiah san khat hnua san khat karh leh tuh tiin ruathnak manin sizung hmun le ram (area) khiah zuk (map) thawn
hap cia in lo bawn ii. Ciami sizung area bawn cia-hnak khiah amah thawn (transfer) hnua kum rai leh fangin lungto tianghnak te
khuam birhnak te a sial-hnak te khiah 1974 kum ah Dr. Thang Cin Mang in lo rem leh sal ii. Ciami sizung area bawnhnak khiah a
kau ze, hmang cawk tuh lo in ruathnak um ii natu private inn hmun ah pe sek manin tun ah tu hmun lawng um nawn lo ii.
Lairam ai a tam ber um hnak hawngpor khai at hiam hmuahhmuah at sak sek ii. Naupang ur le thi tam tuh lohnak in MCH (Mother and Children Hospital) phuan ii. Nu le naupang te a hlaice ai tuamhlawmhnak , fim zir-hnak a phunphun naaper
pui le roh ngai in hlawhtling ii. A nupui Jasmine Hope Ni Khuai khai (Falam le Zanniat) pon te thiam le a siar khai thiam a ngan
khai thiam man in a pasal naaperhnak khiah roh ngai in bawm ben ii. Kawlram lam ai a thawn hnua ah khai Kawlram lam ai
suaktu a fate le a fate ai nupui/pasal te tian in Lai pon (Falam le Zanniat) a veksen in thiam tian in zirh ben sek ii.
Falam sibawi pui a per lai ah:
1. Naupang kil khawi daan laibu
2. First Aid laibu
3. Sii ding daan, sii ai daan laibu
4. Nuncakhnak lam laibu pawl bawn ii.
Dr. Ni Khuai in sizung lam khangsohnak le nuncakhnak lam lek ii lo in hmun khat le hmun khat maw\aw thawn feh thil tuh in maw\aw lam pui cek ben thai tuh in mipui te sawm in sohnak manin maw\aw lampui khiah Vaar in Webula,
Natchaung, Meihol in Congkua, Vanniam in Lumte, Tlortang tian cek ben vek ii. Lairam ai hleng tu te miphun dang sibawi te le
a dang sizung naaper pui te, Department dang ai acozah naper te khai tha nau tuh lo hnak in pawlkom thiam ai ruahhnak le
bawmhnak te lo pe ben tio de ii. Ram le miphun iithnak thinlung nai thai \en tuh in mipui pawl tha pehnak nai \io de ii. Falam
khuapui khiah kin sik fangin kin lailung a pha lo ze lianglak lolek, inn pha sa thil thai hmun khai um nawn lo, inn tampuikarh
thil thai hmun khai um nawn lo, Lairam hmun pui ber le ii lawn, acozah lam zung inn te sa sak tuh hmun pha khai um nawn lo manin Lungpi ah khua thar karh ruai sing lai pha tuh ii tiin Falam ai rinsanhnak upa hrekkhat te sawm in rel tlang vek ii.
Zung pawl, inn pawl le lampui um daan tuh te pawl ramzuk thawn suai (blue print) tian in
bawn le pha ngai, mawi ngai napui ii. Inapui le Falam upa hrekkhat amahte hrang dian ruattu
pawl in Lungpi ah khua thar karh tuh ti lam rel lo in Falam khua a veksen Lungpi khua ah thawn tuh sek ti lam sawn in rel ii. Cen a hiang um khua pawl hnen ah khua thawn fangin tun ning tihang le
ning thil te kawn nah zuar nawn ngai ii si tiin le ning inn hiang senri tian forest reserve in lang tuh sek man in lo vai hmun nai tuh nawn lo ii si khaw ti lam sawn in so vek man in Falam khua hiang
um mifim thu ling deuh tu tian in lo sang man in el (kankuat) vek le cang suak lo in pai menma awng ii.
Wanna Kyawhtin Dr. R. Ni Khuai khiah a fel-hnak le a phathnak, mi ninghiohnak (zawnruathnak) le a zuamhnak man in uktu  acozah te in upat songlawi ruai (sunloihhnak) ah tiin 1960 kum ah hming phahnak buaih Wanna Kyawhtin pe ii. Wanna Kyawhtin Dr. R. Ni Khuai khiah mi thinlung pha, mi nunnem, mi
upattlak le mi thurontlak a ii bang pah in Kawlram lam in thu nai ram uktu upa pawl Falam ah hon tlawn vek fangin mi dang upa pawl hnak in a mah khiah thuron in thu ruah vek de ii.
1969 kum ah Wanna Kyawhtin Dr. R. Ni Khuai ai zirhnak hnia ai sibawi zir awng tu nuncakhnak lam vuankyi Colonel Dr. Hla Han Falam khua hon tlawn fang in miphun ram a
iit ze hnak le mi hrang (zawn) a ruat zehnak man in he tluk harsa le zonzai ning um hnak khiah ning ninghio ze ing. Ciamanin Kawlram lam ah um ii si lai a nuam khai ning nuam deuh lo ngai
im tiin ti ii. Cia ngaingai in rinlopui in thawn tuh in thu (order) suak ngaingai ii. Cia tih in mi hmuah hmuah in siang lo le pamhaih ngelngo kong in 1969 kum December hla ah Falam sizung in Mandalay sizung pui ah thawn ii.
Wanna Kyawhtin Dr. R. Ni Khuai khiah tranfer order suak nia August 9, 1969 kum in a thawn nia December 12, 1969 tian ah pumpak in ituseh, pawlkom in ituseh, khua hming in ituseh,
vaihlahnak bawn sak ten vek ii. Ni khat song ah vaihlahnak khai vel 4 vel 5 lai tawk dun nia khai um de ii. Falam le Kalaymyo lamhluun um khua pawl in khai vaihlahnak bawn sak zianzo vek ii.
Pasal phapha nupui phapha pawl in khai sup ben lo in kap ngelngo vek ii. Vaihlahnak bawn saktu te a vek in khim lo thai napui kin linghnak hmuah khiah a hnia lam ah cazin bawn ii ing. Ar, arti le a
dangdang din tuh le ai tuh te, khua in ituseh, pawlkom in itiseh, bulpak in ituseh a vek sen hnikhnaih ben lo man in a veksen kom in ar 2,000, arti pum 50,000 vum khim ii.

 Yamethin sizung a um lai ah midang sibawi te hnak in mi ur sik man, si dawt man, sii man te a lang de hnak tah in a tem sawn in lang de ii. A hlan bangpah in mi ur iithnak ninghiohnak thawn tuamhlawm \io thotho de ii. Tikcu caan teek um lo in mi ur te sik \io de ii. Mi ur hrek khat te khiah amahte inn ah rawng cawm in um ruai de ii. Cia hlai ah a tlunghnak tuh lamfak tian khai ken de ii. Ciamanin Yamethin khua nu khua pa upa te pawl in a mi ur iit zia, ning hio zia te le a nun phat zia thu te, he bang sibawi hmu awng lo ing, ling awng lo ing, tawk awng lo ing, um awng lo ii ti thu te khiah upat songlawi ruaihnak thu Kawlram pui thuthang lai (Newspaper) ah suah awng vek ii.
Nuncakhnak lam vuankyi Dr. Colonel Hlah Han in 1969 kum ah a tiam dun cia bangin Lairam let sal hiam le hiam lo zawt le I miphun le kin ram hrang ah thin pem iithnak thawn in, I bawnhnak te khiah cateng bawn ben zo pam ing tiin ruat ing.
Bawn cia-hnak te pawl a peh zom ai pha neu in sik tuh ah le khang so bet rianro tuh ah suakthuan mineu te pawl um zo lianglo hang man in amahte in pervo lang tuh tikcu caan ii zo hang ii tiin sawn awng ii.1973 kum ah Meikthila sizung ah khai mi ur te vum ah iithnak, ninghiohnak le zawnruathnak a nai zia hmu vek man in
daih ngai vek ii. 1979 kum ah pension lang ii. Meikthila khua ah om cih ii. Dr. R. Ni Khuai khiah amah hrang lek ruat lo man a
naihhnak rori khai mi pe siang thai ii. A man caan ah lai siar, radio ngai, sa dawi le songkhat unau te le rualpui te thawn nuam
ngai in pawlkomhnak in caan hmang de ii.
Dr. R. Ni Khuai khiah Sagaing ah phun 9 a zir lai teng ah Englican Church ah tinimhnak co awng ii le Lumte mi lak ah
a hmasa ber sangtu Christian ah cang ii. Sangtu a ii bang pah in amah khiah mi thinlung pha, mi nunnem, mi ngaihhar thai, mi iit
thiam, mi ninghio thiam a ii bang pah in amah rel siattu um in khai, zaikawm in khai phat lo hnak in rul awng lo ii.
A fate pawl:
1. Michael Ngun Lal
2. Terry San Mawi
3. Jacquiline Saw Vang 
4. Stephen Thang Luai
5. Jessi Hlai Man
6. Timmy Phun Lian Thang
7. Andrew Lian Sang
8. Mary Anna Bawi Thiam
9. Jeanne Cung Khim
10. Jonathan Sui Lian Sang te ii.
Dr. R. Ni Khuai khiah ram le miphun iit ze man a fate pawl khai fimthiamhnak lam ituseh, khangsohnak lam ituseh tam
ngai niam sio vek ii. Dr. Ni Khuai khiah a pum pui lam cak lo hnak man in 1981 kum ah Yangon General Hospital ah operation
bawn ii. Kum tar lam a ii bang pah in 1990 kum ah England ram Town Bridge khua ah feh in a nupui kilkhawlhnak le
tuamhlawmhnak in khua sa ii. A suak hmun lai lungrawn khua neu Lumte khua lam ah tlung in hal ben ing lai maw tiin mi hnen
ah lai kuat fang in rel de ii. Khua lam ngai roh le lungleng ngai in, a thinlung neu ai ruat kongin tlung ben nawn lo in May 8,2003 zinglam ah a bawntu, kumkhua amah iittu Paa Pathian hnen ah kin feh san ii.
Dr. Ni Khuai a ruak khiah England ram Town Bridge khua ai St. Stephen Anglican Church ah May 21, 2003 (10:30
a.m.) ah vuihnak pumkhawmhnak bawn ben hnua ah electric mai ai tai in vuihnak bawn ii. Ciami tikcu caan ah Kawlram Yangon
Emmanuel bia-inn pui ah ituseh, Lairam Falam Baptist bia-inn pui ah ituseh, Falam ai Pa Michael Ngun Lal inn ah ituseh, a suak
hmun Lumte khua ah ituseh 4:30 p.m. ah pumkhawmhnak hmang in a hnuata ber upat pe-hnak nai \en vek ii.

Ref: U Khua Duh (Pension) Head Clerk, Civil Hospital, Falam, Chin State


Dr. Ni Khuai Tluanthu pervo langtu: Pa Thang Boo, Falam

No comments:

Post a Comment

Laitlaang khanhnak hnikhnaih (punctuations) ko daan te pawl. Zanniat Karama: No Hlai Mang.

1.2. LAITLAANG KHANHNAK HNIKHNAIHTE (PUNCTUATIONS) (1) . = Full stop, Period = Akhet, khet (2) , = Comma = Kawma (3) ; = Semicolon ...